DÜNYA AŞI HAFTASI (24-30 Nisan 2018)
“Her Şeyin Başı Sağlık, Sağlığın
Başı Aşı”
1. Aşı Nedir?
İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri v.b.
mikropların hastalık yapma karakterlerinden arındırılarak ya da bazı
mikropların salgıladığı zehirlerin (toksinler) etkilerinin ortadan
kaldırılarak, geliştirilen biyolojik maddelere aşı denir.
Aşı, insanları hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek
için sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır.
Vücut bu şekli ile kendisine zarar vermeyen mikrop ya da toksinleri tanır
ve onlara karşı bir savunma yöntemi geliştirir. Böylece gerçek mikropla
karşılaşıldığında da bu yöntemle savaşır ve kişi hastalığa yakalanmaz. Bu kişi artık
o hastalığa karşı bağışıktır. Bağışıklama, aşıyla önlenebilir hastalıkların ve
ölümlerin önlenmesi açısından en önemli toplum sağlığı müdahaleleri arasında
yer almaktadır.
2. Aşı Nasıl Etki Eder?
Aşılar, belirli bir hastalığa yakalanmadan önce kişilere ulaşıp onların
bağışıklanmalarını sağlamak amacıyla verilir. Vücutta savunma mekanizmasını
uyararak, hastalık etkenini tanıyan ve bu etkenle karşılaşıldığında onu
yakalayıp yok eden koruyucu maddelerin (antikorlar) oluşmasını sağlarlar. Bu
şekilde aşılanan kişi aşılandığı hastalıklara karşı bağışık yani dirençli olur.
Oluşan direnç genellikle ömür boyu vücutta kalır ve hastalık etkeni ile
karşılaşınca onu etkisiz kılmak için savaşır.
3. GBP Nedir?
GBP’nin (Genişletilmiş Bağışıklama Programı) amacı aşı ile önlenebilir
hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan sakatlık ve ölümlerin
engellenmesidir. Bu program kapsamında, boğmaca, difteri, tetanoz, kızamık,
kızamıkçık, kabakulak, verem, çocuk felci, hepatit B, hepatit A, suçiçeği,
Hemofilus influenza tip b’ye bağlı hastalıklar (menenjit gibi) ile streptokokus
pnömoniya’ya bağlı invaziv pnömokokal hastalıkların (zatürre gibi) ve bu
hastalıklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümlerinin ve sakatlıkların
engellenmesi hedeflenmektedir.
Temel amaç; doğan her bebeğin aşı
takvimine uygun olarak yukarıda sayılan hastalıklara karşı bağışık
kılınmasıdır. Genişletilmiş deyimi ise aşısız veya eksik aşılı bebek ve
çocukların tespit edildiği anda aşılanmasının sağlanması ve bu uygulamanın ülke
genelinde her yerde eşit olarak yapılması anlamını vurgulamak için
kullanılmaktadır.
GBP, bilim insanlarından oluşan Bağışıklama Danışma Kurulu’nun (BDK)
bilimsel desteği ve önerileri doğrultusunda yürütülmektedir.
4. Aşılar Hangi Hastalıklardan Korur?
DaBT-İPA-Hib (5’li karma aşı)
difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci ve influenza tip b’ye bağlı menenjit,
zatürre ve orta kulak iltihaplarından, Polio
aşısı çocuk felcinden, Hepatit B
aşısı Hepatit B’ye bağlı B tipi sarılık, siroz ve karaciğer kanserinden, Hepatit A aşısı A tipi sarılıktan, Suçiçeği aşısı suçiçeği hastalığından, BCG aşısı veremden, KKK (Kızamık-kabakulak-kızamıkçık) aşısı
kızamığa bağlı zatürree, orta kulak iltihabı ve SSPE (subakut sklerozan
panensefalit) hastalığından, doğumsal kızamıkçık sendromu ve kabakulaktan, Konjuge Pnömokok aşısı ise zatürree,
beyin iltihabı ve kan zehirlenmesinden korur.
5. Aşının Zamanında Yapılması Önemli
midir?
Aşıların zamanında ve uygun aralıklarla uygulanması çok önemlidir. Ancak
aşı takviminde belirtilen aralıklara göre aşıları tamamlanamamış çocuklarda
önceki aşı dozlarının tekrar yapılmasına gerek yoktur. Aradan uzun bir süre
geçmiş olsa bile, aşılamaya bırakılan yerden devam edilir, eksik aşılı çocuk
belirlendiğinde, yaşına uygun olarak aşıları tamamlanır.
6. Aşı Yapılmazsa Ne Olur?
Aşı ile önlenebilir hastalıkların sıklığı artar. Aşılanarak bağışık hale
gelmiş bireylerin oluşturduğu toplumlar, hastalıkların yayılmasına karşı direnç
gösterirler. Bu yolla henüz aşılanmamış, aşılanmaya engel oluşturan bir
hastalığı olanlar da korunmuş olur.
7. Aşılar Nerede Uygulanır? Aşı Ücretli Midir?
Aşı uygulamaları, aile sağlığı merkezlerinde ve hastanelerde
yapılmaktadır. Aşı takviminde yer alan aşılar çocukluk yaş grubu ve risk
gruplarında yer alan kişilere Sağlık Bakanlığı kurum ve kuruluşlarında ücretsiz
olarak uygulanmaktadır.
Grip aşısı, Polisakkarit Pnömokok aşısı ve Hepatit A aşısı SUT (Sağlık
Uygulama Tebliği)’da belirtilen risk gruplarına göre sosyal güvenlik kurumu
tarafından ödenmektedir.
8. Aşılar Güvenli midir?
Aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünler olmakla birlikte tamamen
risksiz değildir. Aşı sonrası hafif yan etkiler genellikle hafif ateş, aşı
uygulanan bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı gibi bölgesel reaksiyonlardır.
Çok nadir olarak ciddi yan etkilerde görülebilir.
Ülkemizde uygulanan aşılar, DSÖ tarafından onaylanan GMP (İyi Üretim
Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans
laboratuvarlarında test edilmiş aşılardır.
Hazırlayan: Ilgın İlçe Sağlık Müdürlüğü
Aşılarla İlgili Tüm
Sorularınız İçin Aile Hekiminize Başvurabilirsiniz:
1 Nolu Fatih Aile
Sağlığı Merkezi: 881 60 90
2 Nolu Camiatik Aile
Sağlığı Merkezi: 881 02 20
3 Nolu Aile Sağlığı
Merkezi: 882 79 44